شهید عبدالله ملتمسی

شهید عبدالله ملتمسی در سال ۱۳۳۶ در خانواده‌ای مذهبی و متدین در شهرستان بروجرد استان لرستان دیده به جهان گشود. دوران ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان را تا سال سوم در شهرستان بروجرد با موفقیت پشت سر گذاشت. بعد به تهران رفت و دیپلم ریاضی را از دبیرستان خوارزمی گرفت. بلافاصله در کنکور سراسری شرکت نمود و موفق شد در رشته مهندسی آبیاری دانشگاه آذرآبادگان تبریز پذیرفته شود.

در سال ۱۳۵۶-۱۳۵۵با توزیع کتب ممنوعه و پخش اعلامیه و بیانات حضرت امام سعی در افشاگری رژیم ستم‌شاهی داشت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و همزمان با آغاز جنگ، درس و دانشگاه را‌‌ رها کرده و به سوی جبهه‌های نور علیه ظلمت شتافت.

عبدالله در سال ۱۳۶۱ ازدواج نمود و از شرایط اصلی وی در ازدواج با همسرش شرکت فعال در جنگ بود. در تاریخ ۲۸ آبان ماه سال ۱۳۶۲ -در حالیکه فرزندی را که در راه داشت هنوز به چشم ندیده بود- در عملیات والفجر ۴ در ارتفاعات کله‌قندی محاصره شد و از آن تاریخ مفقودالاثر گردید.

مادر دلسوخته، صبور و چشم‌انتظار عبدالله در طی دوران مفقودی او بعد از ۱۱ سال چشم‌انتظاری و دوری از فرزندش دنیا را ترک کرد. سرانجام ۲ سال بعد از فوت مادرش، جسدش در منطقه کله‌قندی بعد از ۱۳ سال غربت توسط گروه تفحص پیدا شده و به وطن باز گشت.

معرفی خوشه مدیریت منابع آب

تهیه و تنظیم: دکتر محمدتقی ستاری، عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز

بارش سالانه در ایران با پراکندگی گسترده زمانی و مکانی، حدود ۳۰ درصد متوسط بارش جهانی است و از این‌روی کشورمان از نظر اقلیمی در یک منطقه خشک تا نیمه‌خشک قرار گرفته است. افزایش جمعیت و نیاز روزافزون به منابع غذایی و گرم شدن جهانی باعث کاهش منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی شده است. به همین دلیل مدیران کشور با چالش‌های اساسی تأمین آب در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت و شرب مواجه‌اند. خشک شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، افت شدید سطح آب زیرزمینی همراه با کاهش کیفیت منابع آب از نمودهای بارز نزدیک شدن به مرز بحران آب در سال‌های نه چندان دور است.

گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تبریز به عنوان یکی از پیشگامان تولید و ترویج علوم فنی-کشاورزی در سال ۱۳۴۲ تأسیس و به پذیرش دانشجو پرداخت. این گروه از سال ۱۳۸۱ به مهندسی آب تغییرنام یافت. گروه مهندسی آب از سال ۱۳۷۵ در مقطع دکتری در گرایش‌های آبیاری و زهکشی، منابع آب و سازه‌های آبی اقدام به پذیرش دانشجو نموده است. از آنجایی که مدیریت یکپارچه منابع آب یکی از چالش‌های پیچیده جهانی بوده و از اولویت‌های اساسی تصمیم‌گیری می‌باشد و نیز با توجه به تغییرات در حال وقوع در مقیاس جهانی و محلی-اقلیمی، نیاز به پرورش نسل جدیدی از افراد متخصص و متبحر است که در علوم بین رشته‌ای آموزش‌های لازم را کسب نمایند.

در سال ۱۳۹۲ بعد از بازنگری و تحول در محتوای سرفصل و دروس این رشته، به منظور پرهیز از افتراق رشته‌های مرتبط و ارجحیت دادن به نگاه جامع و سیاست‌گذاری یکدست برای آینده فارغ‌التحصیلان مرتبط به همه مسایل آب، نام رشته به علوم و مهندسی آب تغییر پیدا نمود. در نگرش جدید با ایجاد خوشه‌های مختلف برای دانشجویان دوره کار‌شناسی فرصتی فراهم گشته تا فارغ‌التحصیلان رشته علوم و مهندسی آب علاوه بر کسب دانش پایه در امور و مسائل مهندسی آب، در یکی از زمینه‌های مدیریت منابع آب، سازه‌های آبی و آبیاری و زهکشی نیز صاحب اندیشه و نظر باشند.

هدف اساسی از ایجاد خوشه مدیریت منابع آب، گسترش ذهنیت و رویکرد مدیریتی با توجه به استفاده بهینه از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی و افزایش بهره‌وری آب در راستای رسیدن به توسعه پایدار است. در این خوشه با توجه به تنوع دروس در نظر گرفته شده در ارتباط با مهندسی منابع آب، به دانشجو فرصت کسب دانش و مهارت در زمینه‌های مختلف منابع آب اعم از سطحی، زیرزمینی، مخازن ذخیره، مدل‌بندی، طراحی و مدیریت، بهره‌وری و بهینه‌سازی داده شده است.

دانشجویان با استفاده از این دروس می‌توانند ضمن شناسایی پتانسیل منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی و با استفاده از مدل‌های ریاضی، آمار، اقتصاد مهندسی، نرم‌افزارهای مرتبط با مدیریت منابع آب و تحلیل سامانه‌های آبی نسبت به برنامه‌ریزی جهت بهره‌برداری بهینه از منابع آب و به ویژه مخازن سد‌ها اقدام نمایند. دانشجویان علاقمند پس از اتمام دوره کار‌شناسی در خوشه مدیریت منابع آب با اخذ مدرک کار‌شناسی با عنوان علوم و مهندسی آب، علاوه بر اخذ تخصص لازم می‌توانند در مقاطع کار‌شناسی ارشد و دکتری نسبت به ادامه تحصیل و پژوهش در زمینه مهندسی منابع آب و همچنین سایر گرایش‌ها اقدام نمایند.

با توجه به آنچه در زمینه وضعیت منابع در ایران ذکر گردید و با توجه به سرفصل دروس ارائه شده در خوشه مدیریت منابع آب که توانمندی علمی و مهندسی دانشجویان در مواجه با بحران کم‌آبی را افزایش خواهد داد، به نظر می‌رسد نیاز به کار‌شناسان متخصص و متبحر در این زمینه در سال‌های آتی در کشورمان رو به فزونی خواهد نهاد. فارغ‌التحصیلان در این خوشه در صورت کسب دانش و مهارت‌های لازم ضمن داشتن فرصت ادامه تحصیل قادر خواهند بود در بخش‌های دولتی و خصوصی از فرصت‌های شغلی نیز برخوردار باشند.

دکتر احمد لطفی صدیق

تهیه و تنظیم: دکتر محمدتقی ستاری، عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز

دکتر احمد لطفی صدیق متولد سال ۱۳۲۳ در شهر تبریز، تحصیلات ابتدایی را در دبستان نظامی و تحصیلات متوسطه را در دبیرستان فردوسی این شهر به پایان رسانده و در سال ۱۳۴۲ موفق به اخذ دیپلم متوسطه در رشته ریاضی گردیدند. ایشان مقطع کار‌شناسی رشته مهندسی آبیاری را در سال ۱۳۴۹ از دانشگاه تبریز، مقطع کار‌شناسی ارشد رشته زمین‌شناسی دینامیک را با عنوان پایان‌نامه ارتباط منطقی آب‌های زیرزمینی توسط روابط تجربی و ریاضی در سال ۱۳۵۳ از دانشگاه پیر و ماری کوری کشور فرانسه و مقطع دکتری رشته زمین‌شناسی دینامیک را با عنوان رساله دکتریImbibition sous Iffet de pluie et de ruisellemeut dans un terrain non - sature در سال ۱۳۵۷ از دانشگاه پیر و ماری کوری کشور فرانسه اخذ نموده و از سال ۱۳۵۸ به عنوان عضو هیئت علمی در گروه آبیاری دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز مشغول به کار شدند.

دکتر لطفی صدیق در زمان اشتغال به کار در دانشگاه تبریز سمت‌هایی نظیر معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی و مدیریت گروه آبیاری را برعهده داشته‌اند. ایشان دروسی همچون آنالیز عددی، زهکشی تکمیلی، روش‌های کامپیوتری در علوم آب و سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار را در مقطع کار‌شناسی ارشد و دروسی همچون اصول و مبانی زهکشی، مهندسی زهکشی و برنامه‌نویسی کامپیو‌تر را در مقطع کار‌شناسی تدریس می‌کرده‌اند.

دکتر لطفی صدیق راهنمایی بیش از ۵ پایان‌نامه در زمینه زهکشی، مدل‌های ریاضی و شستشوی اراضی کشاورزی را برعهده داشتنه‌اند. انتشار پنج مقاله علمی-پژوهشی در زمینه‌های مختلف کاربرد مدل‌های ریاضی در علوم آب، یک مقاله در زمینه پمپ‌ها و ایستگاه‌های پمپاژ و ترجمه کتاب پرفسور هرمان باوئر باعنوان هیدرولوژی آب‌های زیرزمینی حاصل فعالیت هرچند کوتاه اما پربرکت ایشان در دانشگاه تبریز است.

دکتر احمد لطفی صدیق به همراه یکی از دانشجویان کار‌شناسی ارشد به نام ولی قدرتی و مهندس غلامرضا داداش‌زاده حین انجام مأموریت و بازدید از پروژه‌های آبیاری و زهکشی منطقه مغان در ۱۳ مهر ۱۳۷۴ طی یک تصادف رانندگی دلخراش در جاده مشگین‌شهر به پارس‌آباد جان به جان‌آفرین تسلیم کردند.

پروفسور علی‌اصغر موحد دانش

مرحوم پروفسور علی‌اصغر موحد دانش، دانشمند بزرگ و عالیقدر جهان اسلام و پدر علوم آب و آبیاری ایران در روز ۱۸ اسفندماه سال ۱۳۱۶ در شهر تبریز و در خانواده‌ای مؤمن و معتقد چشم به جهان گشود. تحصیلات دوره‌های دبستان، دبیرستان و دانشگاهی خود را تا اخذ درجه فوق لیسانس در رشته کشاورزی در تبریز طی کرد. دوره دکتری را در رشته آبیاری و هیدرولیک در کشور فرانسه به پایان رساند و دوره‌های فوق تخصصی و فوق دکتری را در دانشگاه ایلینویز آمریکا و آکادمی علوم مسکو گذراند. وی از معدود متخصصان کشور و شاید سرآمد آن‌ها در شاخه‌های مهندسی منابع آب، هیدرولوژی پیشرفته و طراحی سیستم‌های آبیاری بود.

پروفسور موحد دانش در سال ۱۳۴۵ در دانشگاه تبریز مشغول به کار شد و در دوران خدمت پربرکت خویش علاوه بر همکاری با دانشگاه‌های مختلف کشور از جمله تهران، تربیت مدرس، ارومیه، محقق اردبیلی و دیگر مؤسسات علمی-پژوهشی، با جهاد دانشگاهی و وزارتخانه‌های نیرو و کشاورزی در انجام پروژه‌های بزرگ سدسازی، شبکه‌های آبرسانی و تحقیقات علوم آبیاری کشور همیاری داشت.

وی در مراحل خدمت خود، پست‌ها و مشاغل متعدد علمی-اجرایی از جمله مدیریت گروه آبیاری، معاونت دانشکده کشاورزی، معاونت دانشگاه تبریز، ریاست مرکز تحقیقات محیط زیست، سردبیری مجله دانش کشاورزی، عضویت فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و عضویت هیئت ممیزه دانشگاه تبریز را عهده‌دار شد. در ایام اداره پست‌های اجرایی به ایجاد ساختمان‌های کوی استادان، ایجاد ساختمان گروه آبیاری و بزرگترین آزمایشگاه هیدرولیک کشور در آن سال‌ها همت گمارد.

پروفسور موحد دانش علاوه بر تربیت تعداد کثیری از کار‌شناسان رشته آبیاری در کشور، بیش از ۳۰ رساله کار‌شناسی ارشد و ده‌ها رساله دکتری در علوم آبیاری را هدایت کرد و از این نظر به رفع نیازهای کشور به متخصصان خارجی گام بسیار مؤثر و بنیادین برداشت و کادر هیئت علمی گروه آبیاری دانشگاه تبریز را تأمین کرد. وی بنیانگذار دوره‌های کار‌شناسی ارشد و دکتری در رشته‌های مختلف علوم آبیاری در آذربایجان بود. همچنین برنده جایزه اول کشوری در زمینه علوم کاربردی شده و بیش از ده‌ها جایزه و تقدیرنامه از سوی رؤسای دانشگاه‌ها و مقام‌های وزارت فرهنگ و آموزش عالی کسب کرد.

بیش از ۴۰ مقاله علمی، ۹ جلد کتاب دانشگاهی، چندین رساله تحقیقاتی و تعداد زیادی گزارش‌های علمی و نتایج مطالعات پروژه‌های اجرایی به عنوان منابع و مراجع بسیار ارزشمند علمی-تحقیقاتی-آموزشی از ایشان به یادگار مانده است.

پروفسور موحد دانش پس از سال‌ها کوشش بی‌وقفه در عرصه علمی و خدمت به میهن اسلامی، سرانجام در تاریخ ۲۰ تیرماه سال ۱۳۷۸ در زادگاهش تبریز درگذشت.